Πλίνθοι και κέραμοι…

Είναι τα βουνά στο βάθος που ασκούν αυτή την έλξη. Να ξεμακρύνεις απ’ τη γνωστή ακτή, τις οικείες φωνές και πρόσωπα, να διασχίσεις τη θάλασσα και να φτάσεις εκεί. Στο άγνωστο,

Στα απέναντι βουνά,

Μερικές φορές ολοκάθαρα, άλλες θολά, απροσδιόριστα, υποψία παρουσίας.

– Θα φτάσω απέναντι.

Και γελούσαν όλοι.

Κολυμπούσες, κολυμπούσες μα τα βουνά δεν πλησίαζαν ποτέ.

– Την επόμενη φορά θα τα καταφέρω.

Καλοκαίρια ολόκληρα.

Και τώρα,

παρόλο που ξέρεις το μάταιο του εγχειρήματος,

παρόλο που ξέρεις τι υπάρχει εκεί,

κάθε φορά που βρίσκεσαι στην ίδια θάλασσα απομακρύνεσαι όλο και περισσότερο απ’ την ακτή υποσυνείδητα πιστεύοντας ότι θα φτάσεις απέναντι.

«ο ελαιώνας γύρω η θάλασσα κι ακόμη
ο ήλιος θάνατος μες στους θανάτους.» [1]

Μεσημέρι,

– Έχεις πάει στον Κήπο των Ηρώων;
– Πάνε πολλά χρόνια. Κάνε μια στάση.

Κύματα καυτού αέρα κάνουν τις γαλανόλευκες στην είσοδο να κυματίζουν. Μέσα, ο Κήπος των Ηρώων σιωπηλός εκτός απ’τον ρυθμικό ήχο απ’ τα μπεκ που ποτίζουν το γκαζόν δημιουργώντας μικρά ουράνια τόξα .

«Θάνατος είναι οι κάργιες που χτυπιούνται
στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια,» [1]

Περπατάς στην ησυχία και το μάτι ταξιδεύει στους χαμηλούς σταυρούς κάτω από τους ίσκιους και τις φυτεμένες τσιμεντένιες κολόνες με τα καλώδια, τα ξεθωριασμένα μνημεία και τις προτομές, τα σκουριασμένα κανόνια στις τάπιες που σημαδεύουν τα αυτοκίνητα και τα σπίτια στον απέναντι δρόμο και φυσικά την πανταχού παρούσα πλαστική καρέκλα, σήμα κατατεθέν της νεοελληνικής μας πραγματικότητας. Εικόνες μελαγχολικού μεγαλείου με τις σκέψεις να πετάνε εδώ κι εκεί.

«Θάνατος οι λεροί κι ασήμαντοι δρόμοι,
με τα λαμπρά μεγάλα ονόματά τους,» [1]

Δίπλα, πίσω απ’ τον πέτρινο τοίχο με τα αναρριχώμενα, το παλιό Νοσοκομείο Χατζηκώστα , εγκαταλελειμμένο, με τον χρόνο να το κατατρώει σιγά σιγά.

– Έχει πέσει η σκεπή και λένε ότι τα νερά κατέστρεψαν τα παλιά αρχεία που δεν τα είχαν πάρει.

– Πόσα χρόνια είναι κλειστό;

– Δεκαετίες. Κάθε τόσο πετάνε και μια ιδέα για την αξιοποίησή του, αλλά δε γίνεται τίποτα και αυτό απλά γκρεμίζεται.

«Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους
αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία…
Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,
θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.» [1]

– Πάμε. Περιμένουν οι άλλοι για φαγητό.Αφήνουμε πίσω τις σκιές του Κήπου με τα φαντάσματα των ηρωικών προγόνων(?), το νεοκλασικό ερείπιο του νοσοκομείου, απέναντι το χοτέλ λίμπερτι, τα είδη υγιεινής, τα μάρμαρα και το σούπερ μάρκετ στα κτίρια της σύγχρονης Ελλάδας και συνειδητοποιείς ξανά ότι αυτός ο τόπος παράγει πολύ περισσότερη ιστορία απ΄ότι μπορεί να διαχειριστεί. Πήξαμε στις «ηρωικές» πόλεις και τα χωριά, βολικό άλλοθι για τη διαχρονική ακινησία μας.

«θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι
κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα.» [1]

[1] Κ. Γ. Καρυωτάκης, Τα Ποιήματα (1913-1928), Αθήνα 1992

Στο βάθος οι δυο άκρες του βουνού πλησιάζουν η μια την άλλη. Απάνεμος ο κόλπος, ήσυχος, με τα τζιτζίκια τον χαβά τους και τους λιγοστούς επισκέπτες στην τεράστια παραλία ακροβολισμένους στις ψάθινες ομπρέλες να μετακινούν τις ξαπλώστρες κυνηγώντας τη σκιά. Το μάτι τρέχει στις ανοιγμένες σελίδες, αλλά το μυαλό φεύγει σε άλλους δρόμους και αναγκάζεσαι κάθε τόσο να διαβάζεις ξανά και ξανά τα ίδια για να μην χάσεις τη σκέψη του συγγραφέα.

– Ίσως έπρεπε να πάρεις ένα άλλο βιβλίο. Βέμπερ[1] καλοκαιριάτικα δεν είναι και το καλύτερο.

– Δε φταίει αυτό. Και ξανά από την αρχή η σελίδα 98:

«Και πάνω απ’ όλα: μετά την εξέγερση των συναισθημάτων έρχεται η καθημερινότητα της συνήθειας, ο ήρωας της πίστης, η πίστη η ίδια μάλιστα, φθίνει ή -πράγμα ακόμη πιο δραστικό- γίνεται συστατικό της συμβατικής συνθηματολογίας των αγροίκων και των τεχνικών της πολιτικής… …Όμως αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας για κάθε μηχανισμό που υπηρετεί έναν ηγέτη το να επιστρέψουν οι οπαδοί του σε μια κενή και πεζή καθημερινότητα, το να επιτευχθεί μια ψυχική προλεταριοποίηση προς όφελος της «πειθαρχίας». Οι οπαδοί του μαχητή της πίστεως, στους θώκους της εξουσίας πλέον, εκφυλίζονται τις περισσότερες φορές πανεύκολα σε εντελώς συνηθισμένους εισοδηματίες.» [2]

Πότε πότε όλο και κάποιος ξεμυτίζει απ´ τη σκιά. Περπατάει πατώντας πότε στο ένα πόδι, πότε στο άλλο στα καυτά, χοντρά, γυαλιστερά βότσαλα της παραλίας κάνοντας περίεργες χορευτικές φιγούρες προσπαθώντας να ισορροπήσει μέχρι να πέσει στο νερό.

– Δε φτάνεις στη θάλασσα χωρίς παντόφλες. Να τις φορέσεις όταν είναι να μπεις.

«Θα θυμάστε, όποιοι από εσάς γνωρίζουν τον Ντοστογιέφσκι, τη σκηνή με τον Μεγάλο Ιεροεξεταστή όπου αναπτύσσεται εύστοχα το όλο ζήτημα. Δεν είναι δυνατόν ηθική του φρονήματος και ηθική της ευθύνης να συνυπάρξουν, ούτε γίνεται ν’ αποφανθεί κανείς ηθικά ποιος σκοπός αγιάζει ποιο μέσον από τη στιγμή που θα δεχτεί έστω και εν μέρει αυτή την αρχή.» [3]

Ανάσκελα στην επιφάνεια της θάλασσας. Βαθιά στο άνοιγμα του κόλπου, ακίνητος να σε παρασέρνει μόνο ο ελάχιστος κυματισμός.

Με το μισό σώμα κάτω απ’ το νερό και το μισό να το χτυπάει ο ανελέητος ήλιος.

Με τα αυτιά βυθισμένα ν’ ακούς αυτόν το περίεργο θόρυβο που κάνουν εκατομμύρια κόκκοι άμμου όταν τρίβονται ο ένας πάνω στον άλλον.

Με τα μάτια σφαλιστά να κυνηγάς τις μαύρες κουκκίδες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται μπροστά σου. – Μυοψίες τις λέει ο οφθαλμίατρος καθώς εξηγούσε πώς σχηματίζονται.-

Ο επαναλαμβανόμενος θόρυβος και οι μαύρες κουκκίδες. Οι μαύρες κουκκίδες και ο επαναλαμβανόμενος θόρυβος. Και το μυαλό ν’ αδειάζει απ’ το τώρα και να γυρίζει εδώ κι εκεί άναρχα.

«Οι οπαδοί του κόμματος, προπάντων οι εργαζόμενοι και τα στελέχη του, προσδοκούν φυσικά για τον εαυτό τους οφέλη από τη νίκη του ηγέτη τους: αξιώματα ή άλλα προνόμια. Από εκείνον προσωπικά — όχι από τους επιμέρους βουλευτές, ή έστω όχι μόνον. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Προσδοκούν ιδίως ότι η δημαγωγική γοητεία της προσωπικότητας του ηγέτη προεκλογικά, θα φέρει στο κόμμα ψήφους και έδρες, και συνεπώς εξουσία, έτσι που η προσδοκώμενη ανταμοιβή τους να καταστεί πιθανότερη. Αλλά και στο επίπεδο των ιδεωδών, η ικανοποίηση να εργάζεται κανείς πιστά και αφοσιωμένα για έναν άνθρωπο και όχι απλώς για το αφηρημένο πρόγραμμα ενός κόμματος που, τελικά, το συναπαρτίζουν μετριότητες αποτελεί ισχυρό κίνητρο. Εδώ εδράζεται κι από εδώ εκπηγάζει το χαρισματικό στοιχείο κάθε ηγεσίας.» [4]

Στην άλλη άκρη της παραλίας οι γλάροι, ο ένας δίπλα στον άλλον, μια σειρά από γκριζόλευκες φιγούρες, στέκονται ακίνητοι στα βότσαλα. Κάθε τόσο ένας δυο σηκώνονται, αιωρούνται για λίγο στον καυτό αέρα και επιστρέφουν.

– Όλη την ώρα επαναλαμβάνουν το ίδιο. Δε βαριούνται;

«Απεναντίας, με συγκλονίζει απροσμέτρητα ένας ώριμος άνθρωπος – ασχέτως του αν είναι μικρός ή μεγάλος στα χρόνια -, που αισθανόμενος πραγματικά κι ολόψυχα την ευθύνη για τις συνέπειες των πράξεων του και πράττοντας με βάση την ηθική της ευθύνης, κάποια στιγμή θα πει: «Εδώ σταματώ, αυτό πιστεύω, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς». Αυτή είναι μια στάση βαθιά ανθρώπινη που συγκινεί. Διότι μια τέτοια στιγμή μπορεί να προκύψει κάποια στιγμή στον καθέναν από εμάς, αν δεν έχει απονεκρωθεί εσωτερικά. Στο μέτρο αυτό η ηθική της ευθύνης και η ηθική του φρονήματος δεν είναι οι απόλυτοι αντίποδες, αλλά τμήματα συμπληρωματικά, και μόνον από κοινού συγκροτούν τον γνήσιο εκείνον άνθρωπο που είναι ικανός ν’ ανταποκριθεί στο «κάλεσμα της πολιτικής». [5]

– Θα μπορούσα να περάσω εδώ όλο το καλοκαίρι.

[1] Μαξ Βέμπερ, Η πολιτική ως κάλεσμα και επάγγελμα, Δώμα, 2019
[2]«ο ανθρώπινος μηχανισμός», σελ. 98
[3]«Η καθαγίαση των μέσων από τον σκοπό», σελ. 92
[4] «Σύγχρονη οργάνωση των κομμάτων», σελ. 57
[5] «Οι προσωπικές συνέπειες της εμπλοκής με την πολιτική.», σελ. 101